Cù Lao Hải Nam và sự mở rộng Hán – Việt

Cù Lao Hải Nam và sự mở rộng Hán – Việt

By Le Minh Khai

Người dịch: Hoa Quốc Văn

 

Tôi đang xem một tập bản đồ có tên Nam Bắc kỳ hội đồ 南北圻繪圖 mà tôi đoán niên đại của nó là vào cuối thế kỉ XIX.

Tấm bản đồ đầu tiên trong tập này có tên gọi Đại Nam nhất thống toàn đồ 大南一統全圖. Đây có lẽ là một trong những tấm bản đồ cổ nhất nhất của Việt Nam bao trùm vùng lãnh thổ từ biên giới phía Bắc [giáp] với đế chế Mãn Thanh đến Đồng bằng sông Mekong.

Một số người Việt Nam sẽ mừng vì thấy rằng nó bao gồm quần đảo Hoàng Sa. Bên ngoài bờ biển của vùng mà ngày nay là miền Trung Việt Nam có [hình] những đảo nhỏ được khoanh tròn lại. Về phía bên phải, có viết hai chữ Hoàng Sa. Rất không may, chất lượng micofilm mà tôi có chụp tập bản đồ này không tốt lắm, vì vậy tôi không nhìn ra bốn chữ ở phía trái của bản đồ.

Dù sao, cái làm tôi hứng thú về tấm bản đồ này là nó gọi đảo Hải Nam là “Cù lao Hải Nam”.

“Cù lao” là một phiên bản Việt Nam của một từ gốc Austronesian có nghĩa là “đảo”. Chẳng hạn, trong tiếng Mã Lai, Inđônêxia, nó chính là “pulao”. Tôi không hiểu vì sao người làm tấm bản đồ này lại gọi Hải Nam là “cù lao” thay vì “đảo”, một khái niệm tôi thường thấy trong các bản đồ Việt Nam được dùng để chỉ đảo Hải Nam, nhưng nó khiến tôi suy nghĩ…

Ngày nay người Việt Nam và Trung Quốc đang tranh cãi với nhau về việc ai có “chủ quyền” đối với một số hòn đảo ở biển Đông/biển Nam Trung Hoa. Trong một số trường hợp, họ đã cố gắng chứng minh “ai đã đến đây sớm nhất”, nhưng trên thực tế, không ai cả.

Nhiều thế kỉ trước khi bất kì người Việt Nam hay Trung Quốc nào tiến vào những vùng nước đó, khu vực này là nhà của những người nói tiếng Austronesian khác nhau, những người gọi những hòn đảo, bên cạnh những khái niệm khác, bằng từ “pulau”.

Thực vậy, một cái tên đúng hơn cho thực thể vùng nước đó phải là “Biển Austronesian” thay vì Biển Đông hay biển Nam Trung Hoa.

Hay có lẽ nó nên được gọi là “biển Nusantao” sau khi có ý tưởng về “Mạnh lưới liên lạc và mậu dịch biển Nusantao” của William Solheim. William Solheim đã tạo ra khái niệm “Nusantao” từ một từ gốc Austronesian khác dùng để chỉ đảo, đó là “nusa”, và ông dùng nó để chỉ khu vực biển thông nhau của vùng biển ngày nay được gọi là Nam Trung Hoa, Đông Nam Á và Thái Bình Dương, nơi mà ông cho rằng bắt đầu định hình từ cái tên sớm hơn là Neolithic, và nơi mà ông cho rằng bị quản lãnh bởi những người nói các ngôn ngữ Austronesian.

Ngày nay, sự mở rộng và đồng hoá của người Trung Quốc đã hầu như loại trừ những người nói tiếng Austronesian ra khỏi thế giới Trung Hoa. Có một số người Cham ở Hải Nam, và một số nhóm Austronesian khác ở vùng núi của Đài Loan, nhưng chỉ có thế.

Trong khi đó ở Việt Nam, vẫn còn một số lượng khá đông người Austronesian, nhưng họ đã bị ngoại vi hoá bởi sự mở rộng và đồng hoá của người Việt.

Vì vậy, kết quả của những sự phát triển lịch sử là: ngày nay người Việt Nam và người Trung Hoa lời qua tiếng lại về việc ai có chủ quyền với những đảo ở… biển Nusantao…

 

Nguồn: http://leminhkhai.wordpress.com/2012/11/26/cu-lao-hainan-and-han-viet-expansion/